dr Ewelina Kaczor (Centrum Studiów Mediewistycznych KUL), De superstitiosa potatione vini, czyli o możliwych wpływach husytyzmu na praktyki zabobonne
Kazanie de superstitiosa potatione vini jest jednym z wielu interesujących pism w nadal bardzo słabo zbadanej spuściźnie pisarskiej Johannes’a Geuss’a z Deining/Oberpfalz (? -zm. 07.08.1440). Podobny, niewielki stan badań dotyczy jego biografii, stąd też niewiele można powiedzieć o jego losach sprzed rozpoczęcia przez niego edukacji na Uniwersytecie Wiedeńskim w 1412 r. Za przełomowy w jego karierze uznać należy rok 1433, w którym nie tylko uzyskał stopień doktora teologii, ale również został kanonikiem katedry św. Szczepana w Wiedniu oraz spowiednikiem księcia austriackiego Albrechta V.
Wykształcenie Geuss’a oraz pełnione przez niego stanowisko kanonika w katedrze sprawiły, że to jemu powierzono wygłoszenie kazania „dla dobra wspólnego oraz obrony wiary”. W 1436 r. doszło bowiem w Wiedniu do skandalu. Franciszkanin Wolfhart wygłosił w Poniedziałek Wielkanocny (18 kwietnia) kazanie, w którym w ślad za bliżej niezidentyfikowanym osiemdziesięciolatkiem głosił, że picie wina, w którym uprzednio zanurzono krzyż, ma moc uzdrawiającą i skutecznie leczy gorączkę. Twierdzenie to wywołało wielkie poruszenie, o czym zresztą wspomina sam Geuss. W reakcji na nie prepozyt katedry św. Szczepana Wilhelm Tuers z Asparn poprosił Johannes’a Geuss’a o wygłoszenie w katedrze kazania do wszystkich wiernych, w którym odeprze twierdzenia Wolfharta. Do jego wygłoszenia doszło bardzo szybko, bo już w następną niedzielę, czyli 24 kwietnia. Dokładną sekwencję wydarzeń w tym przypadku znamy dzięki zachowanej formule rewokacyjnej Wolfharta, w której wspomina o kazaniu mistrza uniwersyteckiego, którym bez wątpienia był Johannes Geuss (als euch auf den nachsten Suntag nach unsrer frawn ampt zu Sankt Stephan wiert underweysen ain maister in der heyligen geschrift, wan der wirt predigt, wie ir euch schult halten zu den chreutz).
Wystąpienie będzie składało się z dwóch części. W pierwszej przedstawiona zostanie treść kazania Johannes’a Geuss’a de supertstitiosa potatione vini, druga zaś poświęcona będzie próbie odpowiedzi na pytanie, czy i w jakim zakresie husytyzm mógł wywrzeć wpływ na wykształcenie się przekonania o nadzwyczajnej mocy wina, w którym zanurzano krzyż.